Pedagog szkolny

        • Dysleksja, dysgrafia, dysortografia

        • Dysleksja

          „Dysleksja jest specyficznym zaburzeniem w uczeniu się o podłożu neurobiologicznym. Charakteryzuje się trudnościami w adekwatnym i/lub płynnym rozpoznawaniu słów oraz słabymi zdolnościami dekodowania i poprawnego pisania. Trudności te są zazwyczaj wynikiem deficytu fonologicznego aspektu języka, często niewspółmiernego do innych zdolności poznawczych i efektywnych metod nauczania stosowanych w szkole. Wtórnie mogą wystąpić problemy z czytaniem ze zrozumieniem i kontaktem ze słowem pisanym, które mogą ograniczyć rozwój słownictwa i wiedzy ogólnej.”

          Międzynarodowe Towarzystwo Dysleksji (USA), 2003

          Szerokie ujęcie dysleksji rozwojowej

          • dysleksja (z greckiego dys- trudność, niemożność, brak; lexis – słowa, z łacińskiego legere - czytać) to określenie specyficznych trudności w czytaniu

          • dysortografia (z greckiego dys- trudność, niemożność, brak i orthos – prosty, prawidłowy; grapho - pisać, rysować) to trudności w opanowaniu poprawnej pisowni

          • dysgrafia (z greckiego grapho - pisać, rysować) to trudności w opanowaniu czytelnego, kształtnego pisma.

           

          Dysleksja rozwojowa

          Rozwojowa oznacza, że symptomy występują u ucznia na każdym etapie rozwojowym, a trudności nie pojawiają się nagle i występują w nasilonym stopniu od początku nauki szkolnej. Określenie specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu oznacza, że występują one u dzieci o prawidłowej inteligencji.

           

          Ryzyko dysleksji

          Ryzyko dysleksji oznacza zagrożenie wystąpieniem specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu.

          Przejawia się znacznie nasilonymi trudnościami w opanowaniu czytania i pisania, obserwowanymi od początku nauki szkolnej oraz objawami opóźnienia rozwoju funkcji poznawczych (głównie językowych) i ruchowych, które są zaangażowane w nabywanie tych umiejętności szkolnych. Termin wprowadziła M. Bogdanowicz (1993).

           

          Ryzyko wystąpienia dysleksji jest prawdopodobne w przypadku:

          • nieprawidłowego przebiegu ciąży, porodu,
          • obciążenia genetycznego (w rodzinie występuje już dysleksja, opóźniony rozwój mowy, oburęczność),
          • dysharmonijnego rozwoju psychomotorycznego (występują symptomy ryzyka dysleksji).

           

          Objawy ryzyka dysleksji

          Wiek poniemowlęcy (2-3 lata) 

          • opóźniony rozwój mowy: dziecko później niż rówieśnicy zaczyna wypowiadać pierwsze słowa, zdania proste;
          • opóźniony rozwój ruchowy: dziecko słabo lub w ogóle nie raczkuje, ma trudności z utrzymaniem równowagi, późno zaczyna chodzić, biegać;
          • słaba sprawność ruchowa rąk: dziecko jest mało zręczne manualnie, nieporadne w samoobsłudze (np. ubieraniu się, jedzeniu łyżką, myciu rąk), mało sprawne w zabawach manipulacyjnych, np. budowanie z klocków;
          • nie podejmuje prób rysowania.

           

          Wiek przedszkolny (3-5lat)

          • mała sprawność ruchowa: dziecko słabo biega, niezdarnie się porusza,  źle funkcjonuje w zabawach ruchowych;
          • mała sprawność manualna: dziecko ma trudności i niechętnie podejmuje czynności samoobsługowe,  zabawy manipulacyjne (np. nawlekanie korali), źle trzyma ołówek, naciska go za mocno lub za słabo;
          • słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa: dziecko  ma trudności w ułożeniu budowli z klocków, rysuje niechętnie, nieprawidłowo trzyma ołówek w palcach, wykonuje uproszczone rysunki;
          • opóźniona  lateralizacja: dziecko używa zamiennie prawej i lewej ręki;
          • zaburzenia w  rozwoju spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej: dziecko ma problemy z układaniem puzzli, jego rysunki są bogate treściowo, lecz prymitywne w formie;
          • opóźniony rozwój mowy, dziecko  nieprawidłowo artykułuje wiele głosek, przekręca wyrazy, posługuje się neologizmami, ma trudności z budowaniem wypowiedzi, z zapamiętywaniem nazw (np. posiłków, pór dnia, roku), wierszy, piosenek.

            Wiek 6-7 lat
          • obniżona sprawność ruchowa; dziecko słabo biega, skacze, ma trudności z utrzymaniem równowagi, np. stojąc na jednej nodze, z uczeniem się, np. jazdy na rowerze;
          • problemy z wykonywaniem precyzyjnych ruchów  (np. z używaniem widelca, nożyczek, wiązaniem sznurowadeł), pomimo ćwiczeń niewłaściwie trzyma ołówek w palcach;
          • opóźnione w rozwoju lateralizacji: dziecko używa zamiennie prawej i lewej ręki;
          • opóźniona orientacja w schemacie ciała i przestrzeni: dziecko ma  trudności w  określaniu  prawe-lewe (np. prawa i lewa ręka);
          • problemy z rzucaniem, chwytaniem piłki, rysowaniem szlaczków, rysowaniem złożonych figur geometrycznych;
          •  trudności z wyodrębnieniem elementów z całości lub ich połączeniem w całość (np. podczas układania mozaiki wg wzoru),  z odszukaniem szczegółów różniących dwa obrazki, z odróżnianiem podobnych kształtów;
          • błędne używanie wyrażeń przyimkowych określających stosunki przestrzenne: nad-pod, za-przed, itp.
          • nieprawidłowa wymowa, przekręcanie  trudniejszych wyrazów, częste błędy gramatyczne;
          • trudności z zapamiętaniem wiersza, piosenki, więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie, nazw (np.  dni tygodnia, pór roku), mylenie nazw podobnych fonetycznie;
          • trudności w różnicowaniu głosek podobnych fonetycznie (np. z-s, p-b);
          • trudności  z wydzielaniem sylab i głosek ze słów, ich syntezą;
          • kłopoty z nauką czytania (dziecko czyta np. wolno, głoskując, przekręcając wyrazy, nie rozumie przeczytanego tekstu;
          • przy próbach pisania często pisze litery i cyfry zwierciadlanie;
          • ma trudności w orientacji w czasie (np. przy określeniu pory roku, dnia, godzin na zegarze).


            Dysleksję rozwojową rozpoznaje się, gdy:
            Stwierdza się prawidłowy rozwój umysłowy; występują istotne opóźnienia rozwoju funkcji (słuchowo-językowych, wzrokowo-przestrzennych, ruchowych i integracji tych funkcji); trudności w czytaniu i pisaniu objawiają się od początku nauki szkolnej.
             

          • Nie można rozpoznać dysleksji rozwojowej, gdy:

            trudności są jedynie wynikiem złego funkcjonowania narządów zmysłu (niedosłuch, wada wzroku); są objawem niższego niż przeciętny poziomu inteligencji; są skutkiem schorzenia neurobiologiczego (np. porażenie dziecięce, epilepsja); są wyłącznie wynikiem zaniedbania środowiskowego i dydaktycznego.

             

            Część informacji pochodzi z opracowania MEN „PODNIESIENIE EFEKTYWNOSCI KSZTAŁCENIA UCZNIÓW ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI”