Dniu radości, dniu wesela!
Jak szeroki polski kraj,
Niechaj okrzyk w niebo strzela
Viwat!
Viwat!
Trzeci Maj.
W niedzielę 3 maja obchodzić będziemy Święto Konstytucji, które zostało wprowadzone na pamiątkę uchwalenia przez Sejm Wielki Konstytucji 3 Maja w 1791 r.
Z tej okazji chcemy przybliżyć to doniosłe wydarzenie historyczne, a także uświadomić, jak ważną rolę i w czasach współczesnych pełni dokument, jakim jest konstytucja.
Tegoroczna 229 rocznica skłania nas do refleksji i zadumy. Będziemy obchodzić ją inaczej niż zwykle. Nie będzie apelu w szkole, przemówienia dyrekcji, występów. Spędzimy ten czas w domu. Nie znaczy to jednak, że nie możemy obchodzić tego święta.
Każdy z nas, Polaków może odpowiedzieć sobie na pytanie, czy zależy mu na ojczystym kraju, na tradycji, dokonaniach naszych przodków, kulturze i patriotyzmie? Czy w głębi serca każdego z nas tkwi miłość do ojczyzny bez względu na jej trudności i problemy? Czy dążymy do poznania prawdy o naszej przeszłości, o dokonaniach wszystkich ludzi, którym zależało na Polsce, o bohaterach walk o jej niepodległość na przestrzeni dziejów od zarania powstania Polski.
Może ta wędrówka przez naszą historię pomoże wam zrozumieć, czym jest wolność. Wszyscy przecież marzymy o tym, by świat, w którym żyjemy, był dobry i piękny, a człowiek w nim żyjący, szczęśliwy.
Konstytucja 3 – Maja to ustawa zasadnicza zatwierdzona przez Sejm Czteroletni w roku 1791. Była ona efektem pracy i zabiegów stronnictwa patriotycznego, które dążyło do zreformowania ustroju ówczesnej Rzeczpospolitej. Lecz zanim doszło do uchwalenia Konstytucji, trzeba było stoczyć ciężką walkę z siłami konserwatywnej magnaterii i szlachty, wśród której było wielu sprzedajnych zdrajców ojczyzny.
Sytuacja w Polsce nie była pomyślna: kraj zrujnowany wojnami i prywatą części obywateli, skarb pusty, sejm skłócony, rozdarty między stronnictwo królewskie a magnaterię, której przewodził późniejszy zdrajca – hetman wielki koronny, Franciszek Ksawery Branicki. Nie brakowało jednak dobrej woli i ofiarności – zarówno wśród szlachty, jak i mieszczaństwa.
Tekst Konstytucji przygotowywano w tajemnicy. Do spisku należeli: król Stanisław August Poniatowski, jego sekretarz Scipione Piattoli, Ignacy Potocki, Adam Czartoryski, Stanisław Małachowski i Hugo Kołłątaj. Spiskowcy wyznaczyli 3 maja na dzień „zamachu stanu” Tego dnia już od rana plac Zamkowy i Zamek były ośrodkiem politycznej mobilizacji. Kołłątaj pobudził mieszczan warszawskich, którzy tłumnie zgromadzili się koło Zamku Królewskiego i dostępu do niego bronili głośno wołając: Wiwat Konstytucja!
Rozpoczęła się słynna sesja. Tego dnia na sali obrad znalazło się 110 zwolenników konstytucji i 72 przeciwników. Tekst konstytucji odczytał marszałek i wezwał do głosowania. Odpowiednio zestawione depesze z zagranicy wywołały wrażenie, że Polsce grozi nowy rozbiór. Wtedy król oświadczył, że jedyny ratunek widzi w przyjęciu ustawy rządowej. Na sali zapanowała cisza.
Przerwał ją poseł Suchorzewski, który krzyczał, rozdzierał szaty, zaklinał się na Boga Wszechmogącego, padał na kolana i groził.
Mimo takich protestów Izba przyjęła ustawę, po czym odbyło się przy manifestacji ludu Warszawy uroczyste zaprzysiężenie. Konstytucja 3 Maja stała się faktem.
Konstytucja 3 Maja była pierwszą w Europie, a drugą na świecie po konstytucji Stanów Zjednoczonych.
Co ważnego zawierała Konstytucja?
1. Poważnie wzmacniała i usprawniała działalność władzy państwowej, a zatem sejmu i rządu.
2. Sejm uwolniono od przemocy magnatów i od liberum veto, które obezwładniało przez lat z górą sto normalne prace ustawodawcze i kontrolne sejmu. Zniesiono wolną elekcję.
3. Do izby poselskiej weszło, choć jedynie z głosem doradczym, 24 przedstawicieli miast.
4. Wprowadzono zmianę w położeniu miast i mieszczan. Nadano im prawa, jakie przysługiwały dotąd szlachcie, za cenzus czyniąc stan posiadania.
5. Chłopom zapewniono bliżej jeszcze wówczas nieokreśloną „opiekę prawa i rządu krajowego”.
Okres swobody, radości i nadziei trwał krótko. Dokładnie po 373 dniach Rosja ośmielona zdradą magnatów polskich, którzy zawiązali przed tronem Katarzyny II w Petersburgu konfederację przeciw konstytucji majowej, podjęła działania zaczepne. Akt zdrady potwierdzono oficjalnie we wsi Targowica na Ukrainie. Polacy przeciwko Polsce wezwali wroga do napaści. Wydarzenie to stało się przyczyną wojny polsko – rosyjskiej w obronie konstytucji. Przegrana Polski w tej wojnie przekreśliła dzieło Sejmu Wielkiego. Po powstaniu kościuszkowskim nastąpił trzeci rozbiór Polski. Kraj nasz przestał istnieć na mapie Europy.
Konstytucja 3 Maja była dowodem, że Polska weszła na drogę postępu i reform, że Polacy sami znaleźli siły do wydobycia kraju z upadku. Stanowiła wyraz gorącego patriotyzmu i umiłowania wolności.
Podejmowano wielokrotnie próby ratowania ojczyzny, ale silne państwa zaborcze skutecznie udaremniły wysiłek powstańców 1830 i 1863 roku. Nadzieja na upragnioną wolność zrodziła się w 1914 roku, a rok 1918 przyniósł ją ponownie do Polski.
